Todos os anos, ¿e cantos van?, a celebración do Día do Libro o 23 de abril fai que nos preguntemos se esta festa ten algunha transcendencia na función da cultura na sociedade, se implica algunha mellora na literatura, no pensamento e nos demais aspectos da realidade cultural que se expresan mediante a palabra escrita. Se realmente se trata dunha festa da cultura literaria ou se soamente é unha máis das datas que pautan o calendario para estimular o consumo de bens comerciais ao longo de todo o ano; unha vez atrás doutra preguntámonos se, en realidade, todas as persoas e institucións que participamos desde hai tempo no mundo do libro aproveitamos esta celebración para reflexionar sobre o seu funcionamento, sobre os seus obxectivos e sobre a súa capacidade para amosarnos as eivas ou para gratificarnos cos logros.

¿Que é a literatura hoxe e que responsabilidade ten no medio cultural no que vivimos? ¿Débeselle esixir, debémonos esixir algunha responsabilidade, algún tipo de compromiso, ou o chamado mundo do libro non ten que responder de nada ante ninguén? ¿Pode a literatura, como arte e como parte da cultura, sentirse satisfeita e, polo tanto, non ter a necesidade de dicir nada máis do xa dito?

Se cadra moitas das obras publicadas —¿cantas, a maioría, iso que implica?— nos han reafirmar nesa satisfacción. Endebén, tamén hai algunhas, igual non tantas ou moitas menos, que nos aguilloan a pensar o contrario, que nos estimulan a esixirnos máis. Entre elas, a obra de Guy Debord (París, 1931-Alto Loira, 1994) é unha das máis incitantes e das que con maior pulo nos obrigan a ollar para o mundo, a non nos conformar. Escritor, pensador, cineasta, o autor de La Société du spectacle e un dos fundadores da Internacional Situacionista, cos seus escritos logra poñernos nesa tesitura na que celebrar a letra impresa quere dicir pensar e escribir, estar no mundo e sentirse comprometido con el.

Por esa razón, partindo da obra de Debord (da que ofrecemos uns pasos), propoñemos un artigo sobre o libro como produto cultural e mercantil, sobre a literatura e a cultura actual.

Ler o artigo na ligazón:
A literatura xa non se le

◊

---

“La Société du spectacle”, por Guy Debord (Escolma)

◊

A mercadoría como espectáculo

O modo sensible atópase reemprazado por unha selección de imaxes que existe por riba del e que, ao tempo, se fai recoñecer como o sensible por excelencia. [36]

A perda da calidade, tan evidente a todos os niveis da linguaxe espectacular, dos obxectos que loa e das condutas que regra, soamente traduce as características fundamentais da produción real que afasta a realidade: a forma-mercadoría é de cabo a rabo a igualdade de seu, a categoría do cuantitativo. O que desenvolve é o cuantitativo, e ela mesma só se pode desenvolver nel. [38]

A produción das mercadorías, que implica o cambio de produtos variados entre produtores independentes, puido permanecer durante moito tempo artesanal, contida nunha función económica marxinal na que a súa verdade cuantitativa aínda estaba camuflada.

A economía na súa totalidade converteuse daquela no que a mercadoría estaba a amosar ser no decurso desa conquista: un proceso de desenvolvemento cuantitativo. Ese despregamento incesante do poder económico baixo a forma da mercadoría, que transfigurou o traballo humano en traballo-mercadoría, en asalariado […]

A independencia da mercadoría estendeuse ao conxunto da economía sobre a que reina. A economía transforma o mundo mais transfórmao soamente en mundo da economía. A pseudonatureza na que o traballo humano se alienou […] [40]

A dominación da mercadoría […] en tanto que base material da vida social, pasa desapercibida e non se entende […]

Nunha sociedade na que a mercadoría concreta é rara ou minoritaria, a dominación aparente do diñeiro é a que se presenta como a emisaria fornecida de poderes plenos que fala en nome dunha potencia descoñecida. [41]

Unidade e división na aparencia

O movemento de banalización que, baixo as diversións faiscantes do espectáculo, domina mundialmente a sociedade moderna, domínaa tamén en cada un dos puntos nos que o consumo desenvolvido das mercadorías multiplicou en aparencia os roles e os obxectos para escoller. [59]

[…] para simular tipos variados de estilos de vida e de estilos de entender a sociedade, […] encarnan o resultado inaccesible do traballo social, agarimando os subprodutos dese traballo que se transfiren maxicamente por riba del como a súa finalidade: o poder e as vacacións, a decisión e o consumo que están no comezo e na fin dun proceso indiscutible. [60]

A estrela do consumo, sendo exteriormente a representación de tipos diferentes de personalidade, amosa cada un deses tipos coma se tivese idéntico acceso á totalidade do consumo e coma se asemade atopase nel a felicidade. [61]