A Asociación Española de Críticos Literarios organiza este premio nos catro idiomas oficiais do Estado español para obras de poesía e narrativa. O xurado destacou en Ninguén queda a “hibridación discursiva derivada dunha aparencia de provisionalidade […] que esperta inmediatamente a empatía do público lector”. Do mesmo xeito, salientou a capacidade da obra de Brais Lamela para “facernos preguntas existenciais así como a orixinalidade do punto de vista con que trata a vida rural en Galicia, moi afastada dos tópicos habituais”.
Simultaneamente, a sétima edición de Ninguén queda xa está dispoñible nas librerías e en euseino.org.
A Asociación Galega da Crítica, que fai un labor sobranceiro na difusión da literatura no noso idioma, confirma e engádese á excelente recepción da obra de Brais Lamela nos medios de comunicación, acompañada tamén pola boa e fundamental acollida das persoas lectoras. Diferentes xeitos de amosar a satisfacción lectora e o entusiasmo de quen le Ninguén queda están reflectidos nas fotos e opinións recollidas nas redes sociais.
Este apoio das persoas lectoras, da crítica e dos medios de comunicación coidamos ten unha relevancia senlleira, tanto por se tratar dunha opera prima coma polo tipo de colección e literatura á que está dedicada (col. Rúa do Lagarto). Tamén polo que significa de esteo para o proxecto de Euseino? Social: un lugar para as persoas que escriben e len. Para a literatura e a cultura concibidas desde a independencia e cunha finalidade non lucrativa.
A Cooperativa Numax asina un Acordo de Colaboración coa Fundación Euseino?
Este mércores, día 26 de abril, Mariña de Toro Cuns, enrepresentación da Sociedade Coopertiva Galega Numax, e Carlos Lema, presidente da Fundación Euseino?, asinaron un acordo de colaboración entre as dúas entidades culturais independentes galegas. Mediante este acordo, o Arquivo Euseino? comprométese a conservar e custodiar a documentación fotográfica e videográfica que recolle a importante actividade cultural desenvolvida pola Cooperativa nos seus locais de Santiago de Compostela. Esta nova alianza ha posibilitar a ambas as partes a realización doutras actividades de tipo cultural nas respectivas sedes e dependencias, aumentando a súa difusión e incidencia social alén do ámbito literario.
A documentación cedida vai formar parte do Fondo Numax depositado no Arquivo Euseino? No acto de sinatura, tamén estivo presente Beatriz Fraga, vicepresidenta e cofundadora de Euseino?
O Fondo Numax vaiconstar das copias íntegras en soporte dixital dos documentos videográficos e fotográficos obxecto do Acordo. Tanto os realizados antes da data de sinatura coma aos que se vaian realizar con posterioridade a el. Con ese motivo, a Cooperativa Numax ha informar expresamente as persoas que interveñan nos actos gravados e fotografados.
A cesión desta documentación ten gran valor documental para o estudo da difusión da cultura e, especialmente, da literatura galega, das intervencións públicas das autoras e autores e para o debate sobre a función dos libros na sociedade actual.
A sinatura do Acordo de Cesión de Documentación ha posibilitar a ambas as partes a realización doutras actividades de tipo cultural nas respectivas sedes e dependencias, polo que se sitúa nun marco máis amplo de colaboración entre as dúas entidades culturais independentes para o estudo, difusión e arrequentamento da cultura en idioma galego.
O Fondo obxecto da cesión vai pasar a formar parte dun repositorio dixital que facilite a súa consulta a través de euseino.org coa finalidade de apoiar a investigación e difusión deste tipo de material, de gran valor porque recolle imaxe fílmica e voces das autoras e autores galegos.
Tanto pola súa actualidade e renovación constante coma polas características da librería de Numax, especialmente dedicada a literatura, arte e pensamento, os vídeos e fotografías que integran o este fondo documental representan momentos senlleiros da difusión social e do debate no ámbito cultural galego. Neles recóllense os actos, coloquios e presentacións de novidades bibliográficas gravados en directo e fotografados polo equipo da Cooperativa.
Deste xeito, o Arquivo Euseino? continúa acrecentando a súa incidencia no estudo da documentación autorial, desta volta videográfica e fotográfica, converténdose nun dos arquivos galegos con maior interese para estudar a formación da identidade autorial e a súa proxección na sociedade, ademais de estar especialmente dedicado á obra de escritoras galegas contemporáneas ao contar cos fondos de Chus Pato, de Anxos Sumai e o Fondo Berta Dávila, ao que se lles vai engadir proximamente o Fondo Rebeca Baceiredo.
Chus Pato dialoga con Xabier Cordal sobre “resistencia da auga”
O Gabinete de Poesía da Fundación Euseino? publica en formato PDF e acceso aberto o número 3 de Urania. Publicación sen periodicidade fixa que recolle o diálogo de Chus Pato con poetas actuais. A súa finalidade é incitar ao pensamento sobre a poesía.
Este novo número de Urania recolle unha conversa sobre o poemario resistencia da auga entre Chus Pato e o seu autor, o poeta Xabier Cordal. Cincuenta páxinas de diálogo lúcido e profundo entre dous poetas que nos achegan a unha obra literaria, á súa orixe e ao seu senso.
Segundo Cordal, “Un poema pode asumir o obxectivo que queira aínda que non sexa moi aconsellable prescribirlle temas, formas ou obxectivos. Sempre atopa maneiras para transmitir algo que andaba máis alá e no que se cadra non dabamos reparado […]. O poema está tan próximo á noción abstracta de significado como distante da noción abstracta de significado, porque (igual ca a sílaba) non pode ser compartido sen determinarse, na voz ou no texto. Como ocorre coas partículas elementais —leo na divulgación da teoría de campos—, aínda que tenda a permanecer algo máis ca elas, o poema nace en canto que se actualiza. Xa descansaba como probabilidade no océano da indeterminación pero só a través da sucesión da sílaba pode existir. Por iso permanece e por iso morre.”.
Ao fío das preguntas incisivas, de potencia interpretativa, que lle formula esa poeta pensadora que é Chus Pato, a conversa parte dunha posición incial que sitúa “ante nós os sistemas de adiviñación, os anuncios en rede, un areal e as tardes de agosto, un brote de peste, as linguas de fogo do Pentecostés, que tratan de remediar a confusión babélica aceptando a diversidade lingüística… e, de súpeto, todo se suspende, todo se comprende”.
O poemario resistencia da auga publicouse no ano 2018 na editorial Chan da Pólvora.
Urania 3
50 páxs.
Sumario Divídese en apartados de extensión variable, numerados de 1 a 6, desde o poema inicial sen título ata as seis “zonas”, ou “sucos” que a auga vai formando. Son eses leitos de resistencia da auga os que intenta percorrer a entrevista.
“A tenda de a peso e a patacón”, cartel da Works Progress Administration (EUA), ca. 1941.
Dos novelistas que comezaron a publicar na década de 1990, Xurxo Borrazás é un dos que máis leva escrito e reflexionado sobre o oficio de escribir e, en concreto, de escribir novelas. Non só nos seus libros de ensaio senón tamén na súa obra novelística, o autor de Brevedume non deixa de debullar o xénero literario da novela, arrincando camada tras camada ata que o miolo queda ao aire e os sucesivos estratos expostos ante a ollada de quen le. Neste decálogo, Borrazás consegue sintetizar todo o seu aparente escepticismo nonpara entregar unha síntese, máis ben para ditar unha sentencia: a da morte da novela como afirmación de que a ficción soamentecomo cadáver pode existir.Ao contrario da maioría das narradoras e narradores actuais, desta segunda década do século no que vivimos, apersoa que escribiu Eu é consegue extraer vida dun obxecto morto, é quen de representar o que para el —e para uns cantos máis, non para a maioría— é un ente inerte. A novela.Decididamente, o que interesa de Borrazás non é que sexa un bo rapaz senón que é un bo escritor.
1) Chegamos tarde. A novela morreu efectivamente hai tempo, non de maneira traumática senón coma eses anciáns que un día aparecen momificados na butaca fronte ao televisor e levan alí tres meses. Chegamos tarde e os escritores de novelas que se cren vivos están un pouco mortos. A xente respéctaos igual que se persigna ao cruzarse cun enterro, por superstición.
Un cadáver tende a cheirar e o da novela fíxoo no primeiro terzo do século XX. Os que a partir de entón a cultivamos somos Norman Bates a custodiar a momia da nai recluída no soto, falándolle e falando por ela, penteándoa, vestíndoa e recibindo as súas instrucións de eliminar todo atranco á nosa relación edípica. Hai, con todo, quen prefire pensar que a novela non morreu, só cheira raro.
2) Hipóteses.O asunto de que a un lle deixen de gustar as novelas tense debatido arreo sen chegar a conclusións, só a hipóteses. Non vos riades pero isto ocórrelle a moitas persoas pola volta dos cincuenta, unha especie de menopausia ou andropausia literaria, cando a mente comeza a tirar do corpo como dunha carga e non ao revés, como acontece na xuventude.
É unha hipótese. Pouco convincente porque leva a pensar que quen continúa a ler e escribir novelas está en mellor forma que quen se inclina por outros xéneros, e non é necesariamente así.
3)A culpa. A teoría hormonal contra a ficción deixa libre de culpa a linguaxe. Con todo, seguimos a tolerar as ficcións no audiovisual, son as novelas as que nos tiran para atrás.
Tampouco isto nos convence porque en diarios, artigos ou ensaios a linguaxe non se nos atranca. Debe ser unha desconexión ou paralaxe entre a linguaxe e a ficción, unha interacción que se volveu incapaz de xerar imaxes verosímiles e convincentes.
E, aínda así, tampouco isto convence porque son igualmente as tramas as que nos enchen de preguiza, a candidez contractual da ficción compartida, a división en capítulos, as descricións plásticas, os diálogos áxiles, a estrutura de montaxe, a frase ben construída, a xestión do tempo, os dramas corais, os nomes dos personaxes…
4) Claustrofobia. A inmanencia consubstancial á novela, na que cada elemento narratolóxico rende contas apenas ante o resto de elementos do propio artefacto, quítanos o aire. A necesidade absoluta do autor ten algo de despótico. Dito isto, é o peche claustrofóbico e a resolución autorreferencial das tramas o que atrae a moitas persoas á novela. Fronte a ela, os xéneros aos que non lles abonda coa coherencia interna, nos que o contido rende contas ante aquilo que se permite prescindir de nós, isto é, a realidade, axúdannos a respirar.
5)Ata o filtro. Lembrades aqueles cigarros de chocolate que mercabamos de cativos? Primeiro pensabas: “Que sofisticado”, finxías darlle bocaladas ata que comezaba a derreterse, caías no ridículo do choio, abandonabas a impostura e fincábaslle o dente. Quen non ten abondo coa realidade e segue inclinándose pola ficción lémbranos a un adulto que pretende fumar os cigarros de chocolate ata o filtro.
6)Intolerancia. Máis que desinteresarnos nas novelas por un motivo razoado, o que sentimos por elas maniféstase cos síntomas dunha intolerancia alimentaria. A separación entre mythos e lógos é tal que escoller un tipo de linguaxe implica despedirse do outro.
Poñérmonos en modo de escribir ficción é poñer o carro diante dos bois e resúltanos nesta altura tan antinatural coma lerlle as obras de Heidegger a un pastor alemán e pensar que nos entende. Con “pastor” alemán non nos referimos a un pegureiro nin a un cura.
7)Dualismos. Afirmarse na ficción é supoñer que entre ficción e realidade existe unha fenda, outrosí, entre o corpo e a mente, entre o natural e o artificial. Cos anos imos observando que todo é máis complexo e entretecido e eses dualismos son interesados. A intolerancia da ficción ten, pois, base política. Os libros que non son de ficción lémolos cos ollos e co cerebro. Cando sostemos unha novela, o cerebro concédese un descanso e deixa o labor en mans dos ollos. Por iso nos interesan as novelas que ao tempo son documento, ou reflexión persoal, máis aínda se suscitan a dúbida de que sexan literatura. Non precisamos omnisciencia, abóndanos coa ciencia. As novelas, ademais de selo, deben non parecelo.
8) Fanáticos. A ficción é unha maneira de organizar a experiencia, non a única. Os autores que no comezo das novelas sementan intriga e, cando se achegan ao remate, atan cabos e despexan incógnitas, prodúcenme o efecto dunha estrutura que se ten de pé a base de anacos de fita adhesiva industrial. Hai na narrativa e no cinema verdadeiros fanáticos da fita americana.
9) Contrapesos. Discernir entre realidade e ficción é encerellarse en se o que temos no prato é arroz con chocos ou chocos con arroz. A realidade axúdanos a non obsesionármonos coa ficción, a ficción a non obsesionármonos coa realidade. A dispersión axúdanos a non caer na monomanía, a monomanía literaria a non perdérmonos na dispersión. Son os contrapesos os que fan que as tensións se equilibren. A saúde mental ten algo de enxeñería, a miña é unha ponte atirantada.
10) Nin rastro. Por último, están as narracións sen plan, que non atenden a razóns e disolven as hipóteses sen recorrer a argumentos. Artefactos mestizos que non convencen senón que vencen, e cando vencen non colonizan, vanse. Novelas de paso, que se resisten a ser escritas e van eliminando calquera rastro do que querían ser. Novelas feitas de narrar, sen máis historias. Porque narrare, humanum estpero hai narración máis alá das novelas.
euseino.org 