Arquivo por etiquetas: lógos

“Fugas do Bem”, por Michael Marder

By Publicado en Filosofia Etiquetado ,,,, Deixar un comentario

Logo do comentario publicado neste blogue sobre o seu artigo “What Is Plant-Thinking?”, Michael Marder proponnos a lectura doutro ensaio da súa autoría titulado “Fugas do Bem” e escrito en portugués para a Revista Filosófica de Coimbra. Agora envíao para os lectores e as lectoras de Euseino? Agradecémoslle especialmente a xentileza.

[Calcar para ler o texto de “Fugas do Bem“]

Michael Marder é profesor de filosofía na Universidade do País Basco e autor dos libros The Event of the Thing: Derrida’s Post-Deconstructive Realism (University of Toronto Press, 2009), Groundless Existence: The Political Ontology of Carl Schmitt (Bloomsbury-Continuum, 2010) e Plant-Thinking: A Philosophy of Vegetal Life (Columbia University Press, 2013).

En “Fugas do Bem”, Marder trata un asunto fundamental na filosofía: ¿é posible apreixar a idea do Ben? A partir da noción de infinito, tan cara a Levinas, remóntase á idea do Ben en Platón para buscar os trazos dunha fuxida que non deixa de ser a historia do pensar como imposibilidade de categorización da presenza. Se o Ben é algo, ¿pódese dicir en que consiste ou xa ese mesmo intento de predicación —pasar do que dese “algo que xa está aí” ao de que ou ese algo que se di do que xa está aí— amosa a súa imposibilidade? O Ben como “un desviar, un esquivar”, como un abandonar a posición eidético-ontolóxica ou calquera posición. Se, como afirma Marder, “unha idea non pode apreixar o Ben”, ¿deberiamos entón, con Spinoza, pensar no que é bo e no que é malo e deixar de perseguir aquilo que só na súa fuxida, na súa inatinxibilidade, está presente?

Alegoría do triunfo de Venus, Angelo Bronzino

Mentres segue as pegadas —”os destroços”— que van quedando nesa retirada do Ben, Marder abeira o non lugar (khóra) no que o Ben está albergado. Ese non lugar ao que foxe permanentemente é o lógos, o dicir como maneira de dispoñer e habitar o mundo. O lógos aparece, pois, como ese “entre”, esa abertura que é refuxio para o Ben; na súa fenomenalidade, ese dicir a presenza transfórmase no ána lógon (“en relación con” ou “en proporción ao” lógos), no mathema (“o que é aprehensible”) do que paradoxalmente escapa a toda argumentación. O Ben é tal porque a linguaxe —igual ca Marder— o cerca: o “soño de acoller o Ben” é o progreso cara ao infinito, esa digresión permanente que na per-manencia aproxima o dicir á concreción da retórica como intento de apreixar aquilo que se perde no mesmo acto da súa formulación. O Ben é indefendible porque é inapreixable, só como presenza irredutible pode ser o que é. A única posibilidade do Ben está na súa fuga: no dicir.

[Calcar para ler o texto de “Fugas do Bem“]

Do mito e da literatura

By Publicado en Filosofia,Literatura Etiquetado ,,,,,,,,, Deixar un comentario

Seguimos aquí o fío da interesante reflexión iniciada por Xosé Manuel Eyré no seu blogue Ferradura en tránsito, a propósito dos mitos e co gallo da publicación de O Rei portador e outras historias. Parécenos axeitado relacionar mito e literatura, ou mythos e lógos.

“O mito sitúase no dominio da música, é dicir, segundo a etimoloxía, no dominio de todo o que se refire ás Musas, e de todo o que, coa ximnástica, constitúe na Grecia antiga o elemento esencial da educación […]. Neste dominio o mito corresponde ao elemento ‘discurso’, abranguendo a música, […], outros dous elementos: o ritmo e a harmonía” (Luc Brisson, Platón, las palabras y los mitos, p. 122).

Como tamén apunta Martínez Marzoa na súa Historia da filosofía, “o nome usual en grego, mesmo na época de Platón e Aristóteles, para designar iso que nós chamamos ‘o mito’ é λόγος [lógos]” (vol. 1, páx. 17).

Malia iso, actualmente o lugar común é contrapoñer mythos e lógos “sinxelamente porque chamamos así [o mito] a unha certa recompilación e organización (comezada no helenismo [isto é, despois de Aristóteles]) dos contidos da poesía grega” (ibid.).

Esta segunda interpretación, na que se contrapoñen mito e lógos e na que a poesía (ou a literatura) substituiría o mito fronte ao pensamento argumentativo, defende que o senso de mythos sufriu fondas modificacións entre Homero e Platón, chegando a restrinxir mythos ao relato e lógos ao discurso argumentativo; mentres que a primeira, aínda diferenciando que, por exemplo, Platón “fala en mito”, ou linguaxe “inadecuada” (“óntica”) que conquista certa “adecuación” polo feito de asumir expresamente esa mesma inadecuación, e que Aristóteles pretende unha linguaxe que vaia permanentemente contra a corrente da busca da adecuación, sitúaos a ambos os dous dentro do que denomina o “pensar grego”, isto é, un pensar no que o lógos aínda non é “a lóxica” e no que o mythos aínda non é “a relixión”.

Na primeira das interpretacións, tanto mythos coma lógos mantéñense fóra da vontade de verdade, de tal xeito que o pensar non pretende instaurarse como “verdadeiro”; pola contra, na segunda, preténdese diferenciar o lógos coma se dun saber positivo ou tético se tratase.

De seguirmos a primeira interpretación, non ten por que haber inconveniente ningún para relacionar mito e literatura, sempre que por literatura non entendamos unha mímese do empírico que, debido a esa mesma referencia, conduza ao “histórico” como coñecer fáctico, isto é, como coñecer verdadeiro. Non sería o mito parangonable á novela, na que o senso outorgado polo referencial reside na imitación do fáctico. O coñecer dos mitos, entón, poderíase asimilar a ese coñecer ao que nos achega certa poesía: o que trae á presenza aquilo que é irredutible á linguaxe. Sempre e cando non se caia na idea de “revelación”. Aplíquese, pois, tamén isto mesmo ao mito cando teñamos a tentación de interpretalo como un antecedente da relixión.