Arquivo por etiquetas: infancia

“Ao abeiro da aurora boreal “, por Beatriz Fraga

By Publicado en Contemplar o mundo Etiquetado ,,, 1 comentario

Mostra da obra de Din Matamoro no Museo de Arte Contemporánea de Vigo

O día 4 de xuño inaugurouse unha mostra do pintor Din Matamoro no Museo de Arte Contemporánea de Vigo. Baixo o título de “A mirada acesa”, o coautor de Mondas achéganos unha escolla das obras que realizou durante os últimos anos.

Como sinalan Miguel Fernández-Cid e Pilar Souto Soto, encargados da exposición, Din Matamoro “sabe sempre que a luz está no interior do cadro e remata por se amosar”. Neste artigo, Beatriz Fraga retoma a advocación feita por Saint-Exupéry para, a través da luz e os seus efectos, retornar ás cores da infancia, sempre asociadas ás sensacións que acaban por formar o gusto.

Un aspecto da exposición de Din Matamoro no Museo de Arte Contemporánea de Vigo.

Ao abeiro da aurora boreal

Un dos grandes exploradores da historia, Piteas emprendeu no ano 320 a. C. unha viaxe cara ao norte chegando a Thule. O famoso astrónomo, xeógrafo e navegante grego navegou cara ao Atlántico e, tras atravesar as columnas de Hércules, dirixiuse ao norte ao longo da costa de Iberia, continuou cara á Céltica e de alí ata Cabaeum (Bretaña) e Bretanice (Gran Bretaña) navegando aínda máis ao norte ata chegar a Thule.

Estrabón di que o explorador atopou, a un día de Thule, un mar conxelado onde se unían a terra, o mar e o aire. Piteas foi o primeiro que descubriu o sol de medianoite, a aurora boreal e as placas de xeo flotante árticas.

Nese lugar onde descansa o sol, na neve e no xeo do Ártico tamén se teñen ilusións ópticas de luz e cor: halos que poden rodear a lúa ou o Sol (parhelios ou “cans de sol”) e zonas de neve vermella na Groenlandia, efecto de algas microscópicas que a certas temperaturas brillan e tinguen o branco de cor vermella.

Ás veces, o mesmo que o Ártico engana o viaxeiro, na pintura de Din Matamoro un branco transfórmase noutras cores a través das delicadas e sutís veladuras imperceptibles da súa obra.

Ese branco tínguese polo “revontulet” —unión das palabras tulet, lume, e revo, raposo— lapón. Conta a lenda que un raposo ártico corría polos terreos ermos de Finlandia e o rabo chocaba contra a neve, desa colisión saltaban chispas que se erguían cara o ceo formando a aurora boreal. Esas son as mesmas faíscas que iluminan a pintura de Din Matamoro cunha explosión de cores sutís que nos recordan un sol próximo ao solsticio de verán, un día polar ártico con luz as vintecatro horas.

A ausencia de cartelas na exposición que se acaba de inaugurar no MARCO fai que nos centremos nas sensacións que nos producen os cadros. Non hai título, nin data, nin tempo, só hai luz, a luz dos cadros que estamos a contemplar.

Os que si están son os libros que Din Matamoro converte en doces milfollas de múltiples sabores; os embelecedores das chaves da luz que agachan unha historia imaxinada, cun pulsador que xa non é tal porque agora é un marco que envolve un debuxo; e a ventá dun sobre que, en lugar dunha carta, é unha casa na que vive alguén…

Parafraseando a dedicatoria de Antoine de Saint-Exupéry ao seu amigo Léon Werth en “O Principiño” —“Todas as persoas maiores foron nenos antes. (Pero poucas se lembran.)”—, podemos así volver a recordar un doce de nube rosa de algodón de azucre mercado nas festas do San Xoán, un gorentoso chicle de amorodo que ao mordelo estoupa na boca, o acedo sabor do limón interior do que está recheo, a lembranza de lamber un delicioso polo de limón, de fresa ou de laranxa, un ceo arrebolado.

Eses son algúns recordos sensoriais que a obra de Din Matamoro fixo prender en min.

Enciclopedia coloreada por Din Matamoro (Museo de Arte Contemporánea de Vigo).

Poesía e infancia

By Publicado en Filosofia,Literatura Etiquetado ,,,,, Deixar un comentario

Non hai poesía infantil senón que a poesía é infantil de seu.

1) A poesía é un regreso á linguaxe inicial na que se volve aprehender o mundo desde o suxeito que se crea outra vez a si mesmo, agora libremente, por escolla, afiliativamente. Esa é a función da arte moderna como produción de subxectividade.

Nada que ver co resultado da infancia como etapa formativa para lograr o suxeito. Pola contra, o resultado da poesía deberá ser un suxeito non logrado, sen acabar; a proposta deleuziana é a dun suxeito-poeta que devén constantemente noutros devires. O poeta devén infans porque esa é a posición de menor determinación do ser humano, a da meirande liberdade. Mais devén por vontade propia, in potentia.

2) Lémbrese que infans é aquel que non fala. Cara a esa indisposición é cara a onde nos dirixe a apelación de Gilles Deleuze cando afirma que a literatura é aprender a tatexar.

A poesía moderna non é máis ca un afastarse da linguaxe, un aprender a tatexar para achegarse á infancia, ou, como diría Deleuze, para devir nena, ou neno. Devir infans para perder a linguaxe do consensus e poder aprender outra, a do disenso, que non a da diferenza, engadimos pola nosa banda.

 

O desvío materialista

Interésanos esta posición porque se retrotrae aos alicerces da correlación, ao punto no que nós queremos introducir unha desviación, velaquí o desvío que propoñemos:

a) Os pensamentos son relacións; ao se establecer unha relación entre dous elementos, entre dous obxectos, aparece o pensar. Os obxectos pensan. Para pensar non é necesaria a representación, non son necesarias intuicións, ideas nin conceptos. As intuicións, as ideas e os conceptos son unha das formas do pensamento entre seres humanos, son representacións propias da correlación suxeito-mundo, son obxectos retóricos que tamén establecen relacións entre si.

b) Unha relación estética, unha sensación, pode orixinar un pensamento xa que a sensación é un tipo de relación entre un obxecto e o obxecto intencional doutro obxecto diferente. Unha percepción.

c) Unha relación cinética tamén orixina unha forma de pensar, do mesmo xeito que o fai unha relación no espazo. Lentitude e rapidez, arriba e abaixo. Mais, para ser pensamentos, esas relacións non precisan dos conceptos, das representacións das ideas. A relación no espazo existe e, polo tanto, ten senso, desde o mesmo momento en que se establece entre dous obxectos, desque aparece nun campo de senso obxectual no que esa relación é significativa.

 

Fóra da correlación

O noso intento é o de escapar da correlación humano-mundo para situar o pensamento alén das formas a priori kantianas. Un pensamento non soamente humano, sen dependencia do suxeito, resultado das relacións entre obxectos. Iso que Deleuze albiscou baixo a metáfora “a infancia do mundo “.

A posición deleuziana non se trata dunha oposición entre idiolecto e heteroglosia senón da situación libre do suxeito representada cunha linguaxe inapropiada, unha linguaxe da que ninguén aínda se apropiou.

De aí que o mito moderno sexa o Kaspar Hauser, o home que non sabe falar. Contra as formas a priori da sensibilidade e do entendemento, trátase de impoñer a inmanencia do suxeito ampliando e consagrando a correlación mundo-pensamento coma se dun absoluto se tratase.

Dese xeito, a poesía convértese na maior arma do subxectalismo, ou exacerbación da correlación suxeito-mundo. Así e todo, contrariamente ao postulado por Deleuze, non todo o senso é producido pola devandita correlación.

Pola contra, na nosa posición, a do materialismo especulativo, o suxeito é un obxecto máis no mundo, ou nos mundos se ampliamos esta idea coa noción de transfinito: o suxeito-poeta é o que representa na linguaxe as posibilidades transfinitas do Caos. Esa efectuación do Caos non ten por que ser forzosamente asignificativa, todo o contrario, o disenso dos mundos represéntase a através do suxeito-poeta como senso, dá senso a ese tempo sen devir entre mundos non coincidentes mais tampouco non completamente diferentes. Coma no transfinito, cada conxunto, ou mundo, ten elementos comúns aos outros mundos mais eses elementos adquiren en cada mundo un significado diferente. A diferenza vén dada polo tipo de relación que se establece entre os obxectos ou elementos de cada conxunto e destes cos dos outros conxuntos, ou mundos; relación modificada pola presenza do elemento ou elementos que non son comúns entre eles e que son os que dan significatividade propia a cada conxunto, xa que sen eles todos os conxuntos serían o mesmo.

A continxencia é a que desenvolve un conxunto transfinito (non totalizable) de mundos virtuais e non contraditorios que se actualizan sen razón, logo a continxencia non ten un número limitado de resultados. Esa continxencia absoluta é a incondicionada (transfinita) condición de existencia de todo conxunto de posibilidades, é dicir, de todo mundo virtual cuxa posible transformación está determinada por un conxunto de leis non necesarias. Así, o pensamento actualizarase nun mundo particular, o mundo no que nós temos a experiencia, e as condicións do coñecemento científico son eses pensamentos que, sen razón, teñen a capacidade racional de describir matematicamente as leis determinantes dos posibles do noso mundo. Non embargantes, a razón é capaz de describir matematicamente non só a realidade do mundo no que ela se actualiza senón que tamén é capaz de apreixar as condicións nas que esa capacidade se desenvolve, i. e., o conxunto non totalizable dos feitos virtuais aos que Quentin Meillassoux chama Hipercaos.

Por exemplo, a fórmula do conxunto dos números ordinais infinitos é:

n ⊆ n⋃{n} = (n+1)

Onde se denota 0 o conxunto baleiro:

0 = {} = ∅

Denótase 1 o conxunto que só contén 0:

1 = {0} = {∅}

logo denótase 2 o conxunto que só contén 0 e 1:

2 = {0,1} = {0,{0}} = {∅,{∅}}

e así sucesivamente:

3 = {0,1,2} = {∅,{∅},{∅,{∅}}}, (n+1) = n⋃{n}

Mais, no canto de formular o transfinito como unha hipótese matemática, se cadra cómpre pensalo como unha condición expresa do ser continxente: “Trataríase de establecer que os posibles dos que o Caos —que é o único en-si— é efectivamente capaz non se deixan medir por ningún número, finito ou infinito, e que esa sobre-inmensidade do virtual caótico é o que permite a estabilidade impecable dun mundo visible” (Quentin Meillassoux, Après la finitude. Essai sur la nécessité de la contingence, Paris, Le Seuil, (2006) 2012, p. 164-165).

Esa é a infancia do mundo.

 

Infancia e literatura

By Publicado en Filosofia,Literatura Etiquetado ,,, Deixar un comentario

Gilles Deleuze, en L’Abécédaire de Gilles Deleuze
(entrevistado por Claire Parnet)

“A actividade de escribir non ten nada que ver cun asunto propio. […] Un escribe para que algo da vida pase nun, sexa o que sexa. Hai cousas que un escribe para a vida, iso é.

[…] Escribir é tatexar na lingua […] se un non empurra a linguaxe ata o punto en que comeza a tatexar, se un non chega ata ese punto…, daquela se cadra na literatura, igual que á forza de empurrar a linguaxe ata un límite, haxa un devir animal da linguaxe mesma e de quen escribe, haxa tamén un devir neno mais non se trata da súa infancia. Devén neno, si, mais non se trata da súa infancia, xa non se trata da infancia de ninguén. É a infancia do mundo, a infancia dun mundo. […] Esa é outra tarefa na escritura: devir neno mediante a escritura, ir cara a unha infancia do mundo, restaurar unha infancia do mundo, esa é outra tarefa, son as tarefas da literatura.

[…] Falaba antes dun cabalo que morre na rúa, cando non había automóbiles… Pois ben, recobrar a emoción de neno, “é un neno”, iso é. Habería que dicir: “o neno que fun non é nada”. Mais eu non son soamente o neno que fun, fun un neno entre outros, fun un neno calquera e, como “un neno calquera”, sempre vin o que era interesante. Non en tanto que “eu era tal neno”. En fin, vin morrer un cabalo na rúa antes de que houbese automóbiles. Non falo por min, senón por aqueles que o viron, iso está moi ben, perfecto… Perfecto: devir escritor é unha tarefa, tal vez fose un factor o que fixo que… Dostoievski viuno, e hai unha gran páxina de Dostoievski, estou case seguro que en Crime e castigo, sobre o cabalo que morre na rúa. Nijinski, o bailarín, viuno. Nietzsche viuno. Xa era vello cando viu, en Turín, creo, como un cabalo morría dese xeito.”

Georges Bataille, en “Kafka”,
La Littérature et le mal

“Ao meu parecer, o punto débil do noso mundo é polo xeral considerar o infantil como unha esfera á parte; unha esfera que, sen dúbida, en algún senso non nos é allea mais que permanece á marxe de nós e non podería constituír por si mesma, nin significar, a súa verdade: o que é en realidade. Do mesmo xeito, polo xeral, ninguén considera o erro como constitutivo do verdadeiro… “É infantil” e “non é serio” son proposicións equivalentes. Mais infantís, para comezar, sómolo todos, absolutamente, sen reticencias e cómpre dicir que do xeito máis sorprendente: dese xeito (infantilmente) manifesta a súa esencia a humanidade en estado nacente. Falando propiamente, o animal endexamais é infantil mais o ser humano mozo reduce, non sen paixón, o senso que o adulto lle suxire a outro senso distinto, que á súa vez non se deixa reducir a nada. Ese é o mundo ao que nós nos adherimos e que, ao primeiro, nos embriagaba coa súa inocencia: o mundo onde cada cousa, durante un tempo, desprazaba esa razón de ser que a fixo cousa (na engrenaxe de senso a onde o adulto a segue).”