Arquivo por etiquetas: Fadas

Caleidoscopio dos contos, 14

By Publicado en Caleidoscopio dos contos Etiquetado ,,, Deixar un comentario

O pintor, escultor e ilustrador escocés Joseph Noel Paton (1821-1901) foi o primeiro artista en presentar un cadro con tema feérico para o seu ingreso na Royal Academy.

Noel Paton entrou como estudante na Royal Academy Schools en 1843, alí coñeceu o pintor e ilustrador John Everett Millais e a Holman Hunt, fundadores da Irmandade Prerrafaelita. Aínda que nunca formou parte deste grupo de pintores e escritores, Noel Paton foi un dos grandes estudosos e admiradores do movemento.

Paton-The-Quarrel-of-Oberon-and-Titania2

Os cadros máis representativos de Joseph Noel Paton son A reconciliación de Oberón e Titania (1847), baseada na obra de Shakespeare O soño dunha noite de San Xoán, concretamente no cuarto acto da escena primeira, e A discusión de Oberón e Titania (1846). A intención do pintor con estas obras era a de amosar e suxerir ao público unha relación artística coas achegas do pintor Henry Fuseli. O punto en común dos cadros de Paton cos do artista suízo está asemade na narrativa central e nos pormenores periféricos. Con todo, a súa obra tamén ten influencias do pintor e ilustrador Daniel Maclise e de Richard Dadd, especialmente á hora de elaborar intrincados patróns na superficie do lenzo.

A discusión de Oberón e Titania cativou a  Charles Lutwidge Dodgson, máis coñecido como Lewis Carroll, o autor de Alicia no país das Marabillas, pola profusión de pormenores, concretamente polas 165 fadas que segundo el aparecen no cadro.

Na súa obra, Noel Paton reúne tradicións do folclore escocés e xestas heroicas mitolóxicas co fin de atraer a atención do espectador. A recuperación da cultura dos devanceiros tiña, naquel momento, considerable importancia, tal como amosa tamén a obra de escritores coma Andrew Lang (1844-1912). O autor da Princesa Ninguén, partidario da polixénese dos relatos da tradición oral, afirmaba que se podían atopar paralelismos entre a sociedade daquel momento e os elementos que sobreviviran no folclore europeo procedentes de períodos anteriores.

Ademais, realiza tamén un importante labor como ilustrador en libros como o conto de fadas The Water-Babies, de Charles Kingsley, publicado en 1863, para o que debuxa un frontispicio e outra ilustración, e no poema de Samuel Taylor Coleridge, The Rime of the Ancient Mariner, ilustrado por el na edición de 1893.

Destacado anticuario e coleccionista, axudouse dos seus coñecementos para facer debuxos moi pormenorizados para a obra do escritor escocés William Edmondstoune Aytoun, Lays of the Scottish Cavaliers and Other Poems, publicada no ano 1870. Joseph e o seu irmán máis novo, Waller Paton, asinan as ilustracións. A obra titulada National Shakespeare: a fac-simile of the text of the first folio of 1623 (volume 1) tamén está ilustrada por el.

Caleidoscopio dos contos, 13

By Publicado en Caleidoscopio dos contos Etiquetado ,,,,,,,,,, Deixar un comentario

Os cambios culturais, o avance da industrialización e os rápidos adiantos na ciencia e na técnica, ademais da invención da fotografía e, como consecuencia, o aumento da perfección na imitación da realidade supuxo, para a sociedade do século XIX, unha gran transformación.

Na Gran Bretaña da época victoriana, eses cambios foron especialmente intensos e modificaron a fasquía dun país que, baseado na agricultura e no artesanato, pasou a estar altamente industrializado. Entre os anos 1815 e 1848, “a mecanización presentou unha faciana distintivamente ambigua aos contemporáneos. Non estaba en absoluto claro se se trataba dun portento da inevitable revolución económica ou simplemente dun curso de desenvolvemento, entre outros varios que se podían aceptar ou rexeitar, en todo ou en parte, segundo os obxectivos e prioridades da nación” (vid. Maxine Berg, The Machinery Question and the Making of Political Economy).

Ao comparar as teorías do desenvolvemento económico coas figuras do censo que indicaban que en 1850 a agricultura e o servizo doméstico eran, con moito, as ocupacións máis importantes, Berg demostra que, ata daquela, a xente non entendía a historia en termos de operacións dunha economía que se diferenciase tanto da teoloxía coma das relacións de parentesco, ambas as dúas características do Antigo Réxime. En conclusión, a revolución industrial non soamente foi unha cuestión de diñeiro e bens senón tamén o triunfo dunha nova forma de representación que outorgaba autonomía ao mercado e daba prioridade ás súas operacións en calquera clase de representación e explicación do cambio histórico.

Non é casual, entón, que tamén os artistas, a carón de artesáns coma os do ramo téxtil, intentasen resistir perante ese novo tipo de representación, malia que todos os intentos de resistencia á mecanización acabasen por reforzar a posición dos industrialistas. De feito, en 1851, Gran Bretaña inaugura a primeira Gran Exposición Universal, construíndose en Hyde Park un gran pavillón, The Crystal Palace, símbolo da modernidade.

Na segunda metade do século XIX, parte desa resistencia ao industrialismo artellouse en Inglaterra arredor do movemento Arts and Crafts, que significou un aumento da valoración das artes decorativas en toda Europa. Fundado por William Morris en 1861, este movemento artístico tiña como obxectivo a recuperación do artesanato como protesta contra unha concepción das artes como “un asunto mercantil, controlado polos vendedores e os publicistas e á mercé das modas pasaxeiras”.

Oberon,_Titania_and_Puck_with_Fairies_Dancing._William_Blake._c.1786

Neste longo período histórico coexistiron en Inglaterra unha grande variedade de correntes artísticas que tiñan un punto en común: a procura da beleza, como algo inapreixable, fronte ao predominio da produción técnica no mundo moderno. Entre estes movementos artísticos inclúese a denominada “The Fairy School”.

Os antecedentes da pintura de fadas cómpre buscalos nas influencias literarias e teatrais do Romantismo. Durante o século XVIII, moitos pintores ingleses se lamentaban de que era aos artistas estranxeiros aos que se lles facía a meirande parte das encargas. O impresor John Boydell (1719-1804), nomeado Lord Mayor de Londres, decidiu encargar aos pintores ingleses máis sobranceiros do momento unha serie de cadros baseados nas obras de William Shakespeare, amosando o resultado nunha galería edificada adrede para tal propósito. Entre os artistas que contribuíron coa súa obra encontrábanse Henry Fuseli e Joshua Reynolds, que escolleron temas feéricos pintados a partir do Soño dunha noite de San Xoán.

Desde ese momento, o mundo das fadas non deixou de ser un tema que axudaba aos artistas a introducirse en áreas nas que certo espírito de rebelión e o cultivo da subxectividade atopaban novas respostas. Unha vía de escape á crecente dominación da produción e da reprodución industrial da arte.

Aínda que os precursores do xénero foron o escritor e pintor suízo Henry Fuseli (1741-1825) e o poeta, pintor e gravador inglés William Blake (1757-1827), os artistas máis vencellados á pintura de fadas foron Richard Dadd (1817-1886), o escocés Sir Joseph Nöel Paton (1821-1901), John Anster Fitzgerald (1832-1902), alcumado polos seus amigos Fairy Fitzgerald pola súa numerosa obra dedicada ás fadas, e John Atkinson Grimshaw (1836-1893), destacado pintor urbano que sucumbiu tamén ao mundo das fadas.

Nos lindes da exterioridade do pensamento, como expresión dun extraterritorial aínda non colonizado pola produción técnica, a pintura de fadas contribuíu —igual ca a literatura feérica escrita por mulleres (vid. “As primeiras autoras“)— á ampliación da retórica do racional e ao cuestionamento dunha razón instrumental dominada polo dogmatismo científico e pola súa aplicación técnica, ao tempo que significaba a entrada nos repertorios artísticos, ata daquela dominados polo clasicismo, dos temas procedentes da cultura oral.

Caleidoscopio dos contos, 12

By Publicado en Caleidoscopio dos contos Etiquetado ,,, Deixar un comentario

Malia a súa aparencia “fantástica”, a pintura e a ilustración dedicada ás fadas está solidamente ancorada na tradición literaria e teatral; obras coma Soño dunha noite de San Xoán e A tempestade, de William Shakespeare, ou pezas coma The Faerie Queene (1590), de Edmund Spencer, e The Rape of the Lock (1712), de Alexander Pope, influenciaron de xeito sobranceiro o rexurdir do xénero en Inglaterra no paso do século XIX ao XX. Os primeiros artistas e escritores que son precursores do xénero feérico son William Blake e Henry Fuseli antes de 1800, aínda que o pintor máis representativo é Richard Dadd, xa en pleno século XIX.

Frontispicio

Florence Mary Anderson, ou Molly MacArthur (1874-1930), o seu nome de solteira, foi unha  ilustradora e escritora inglesa de contos infantís cunha obra que, como ilustradora, está claramente influenciada pola fairy painting ou pinturas de fadas de comezos do século XIX. Inspirados no mundo feérico, onírico, simbólico e de lenda, os seus debuxos están cheos de minuciosos pormenores.

Aínda que escribiu algúns libros, cómpre salientar o seu traballo como ilustradora, no que sobrancea o seu dominio da acuarela e da tinta. Na súa obra como debuxante destacan os seguintes títulos:

The Password to Fairyland, con texto de Elizabeth Southwart, publicado en 1920.

The Black Princess and other Fairy Tales from Brazil (1916), traducido para o inglés por Christie T. Young. A autora do libro era a recoñecida xornalista e escritora brasileira Cecilia Bandeira de Melo Rebelo de Vasconcelos (1870-1948), que asinaba tamén co nome de Chrysanthème, que colleu do título dunha novela do escritor francés Pierre Loti.

Ilustrou tamén The singing Fish (1922), libro da escritora inglesa residente en Nova Celanda, Edith Annie Howes, que continúa coa temática do mundo das fadas. Na publicación de Edith M. Coker Secrets of the Flowers (1919), Florence Mary Anderson recreou un catálogo de flores, paxaros e fadas.

As súas ilustracións están influenciadas como se dixo antes polo xénero feérico mais tamén polo romantismo inglés e polas cores luminosas do pintor e ilustrador americano Maxfield Parrish.

As primeiras autoras

By Publicado en Gabinete das fadas,Literatura Etiquetado ,,,,,,,, Deixar un comentario

En 1690, Madame d’Aulnoy publica en París unha novela titulada l’Histoire d’Hippolyte, Comte de Duglas, na que insire «L’Ile de la Félicité», recoñecido como o primeiro conto de fadas literario. Decontado, aparecen outros contos de diferentes autores, que publican os seus relatos normalmente baixo a forma de escolmas. O conto de fadas convértese axiña nunha moda que se espalla nos salóns mundanos e na Corte parisiense ao longo da década derradeira do século XVII.

A historia e a crítica literarias, ata o comezo do século XX, soamente lembran dese período o nome de Perrault. Así e todo, os contos de fadas foron escritos maioritariamente por mulleres que, co pano de fondo da “Querelle des Anciens et des Modernes”, participaron na constitución dun xénero que se había converter no soporte privilexiado da escritura feminina en procura de recoñecemento.

Madame D'AulnoyLes Histoires sublimes et allégoriques d’H.-J. de Castelnau de Murat

Existe, entón, unha correlación entre o conto de fadas e a escritura feminina, sobranceiramente no que se refire á emerxencia da muller-autora na segunda metade do século XVII. De por parte, a importancia do xénero do conto de fadas acrecéntase de considerarmos que estivo implicado na polémica entre antigos e modernos (“Querelle des Anciens et des Modernes”, 1687) que supuxo a renovación dos cánones clásicos da forma literaria, enfrontando nomeadamente a Boileau e a Perrault. O abandono dos modelos ríxidos do clasicismo significou o comezo do espallamento da literatura ao conxunto da sociedade.

Realizábase dese xeito un cambio de paradigma, xa que, a partir dese momento, a tradición oral de orixe popular entra a formar parte da literatura; xurdindo ademais a noción de orixinalidade, ata daquela non valorada debido ao influxo da forma literaria clásica, como un dos criterios que en diante habían dominar a escritura literaria.

O acceso das mulleres ao estatuto de escritoras está, pois, relacionado co cultivo do conto de fadas e co feito de ser este xénero literario un dos renovadores do canon polo seu papel fundamental na incorporación da tradición oral na literatura escrita. A aparición do xénero do conto de fadas inscríbese no cultivo da escritura por narradoras que, influenciadas polas novelas da xeración anterior, se entregan á narración novelesca centrada nos sentimentos. Esta proximidade da novela e do conto de fadas ten que ver coa inclusión de contos de fadas no texto das novelas, fenómeno que está nas orixes da formación deste último xénero literario. Outra característica común ao conto e á novela da época é a preeminencia, nos dous xéneros, de mulleres escritoras; de feito, o xénero novelesco, que se espalla durante a primeira metade do século XVII, pertence maioritariamente á denominada literatura feminina “afectada” ou escritura do sentimento.

Entre estas escritoras precursoras do conto de fadas, cómpre salientar a Mesdemoiselles Lhéritier (1664-1734), Bernard (1662-1712), de La Force (1650-1724) e a Mesdames d’Aulnoy (1650-1705) e de Murat (1670-1716), que publicaron a súa obra durante a derradeira década do século XVII.

A retórica do conto de fadas feminino asóciase decote co seu valor pedagóxico, co marabilloso e coa lección moral dos contos; pola contra, o argumento da pedagoxía moral está inxustificado, xa que, no contexto da superación da estética literaria clasicista e no do acceso das mulleres ao estatuto de escritoras, o conto de fadas adquire outra funcionalidade. Trátase, en efecto, dunha retórica que, para as mulleres escritoras do século XVII, representa un medio de evitar a censura ao denunciar a hexemonía da razón instrumental masculina sen asumir o discurso dominante, centrado nunha idea restrictiva do racional. O recurso á retórica do fantástico, con figuras coma a da fada, cuestiona a vontade de verdade e a súa conseguinte aplicación ao saber e á dominación como funcións únicas do pensamento racional.

A fada dos nomes

By Publicado en Literatura Etiquetado ,, Deixar un comentario

Guermantes 10-11-raia

“A esa idade en que os Nomes nos ofrecen a imaxe do descoñecido que nós poñemos neles, no preciso momento no que tamén designan para nós un lugar real, obrígannos por ese mesmo motivo a identificar unha cousa coa outra, a tal punto que imos buscar nunha cidade unha alma que non pode conter mais que nós xa non temos o poder de expulsar do seu nome; non é soamente ás cidades e aos ríos aos que lles outorgan individualidade, como fan as pinturas alegóricas, non é só no universo físico onde espallan esas diferenzas, poboándoo co marabilloso, tamén no universo social: cando cada castelo, cada pazo ou cada residencia famosa ten a súa dama ou a súa fada coma cada fraga ten o seu xenio e a súa propia divindade das augas. Por veces, agochada no fondal do seu nome, a fada transfórmase como se transforma a vida da imaxinación que a alimenta; dese xeito, a atmosfera na que Mme de Guermantes existía para min, despois de ser durante anos soamente o reflexo dun cristal de lanterna máxica e o dun vitral de igrexa, comezaba a extinguir as cores de cando soños ben distintos a impregnaban da escumosa humidade dos torrentes.
Nembargantes, a fada perece se nos achegamos á persoa real á que corresponde o seu nome pois, cando o nome comeza a parecerse a ela, esa persoa xa non ten nada da fada que antes había no seu nome; a fada pode rexurdir se nos afastamos da persoa mais, se ficamos pé dela, a fada morre definitivamente, e con ela o nome, coma aquela familia de Lusignan que se tiña que extinguir o día en que a fada Melusina desaparecese.”

Marcel Proust, Pola banda de Guermantes I

Na pasaxe anterior, Marcel, o narrador de Na procura do tempo perdido, detense nunha das súas obsesións: o poder dos nomes para fixar as cousas no tempo. Con todo, nesta descrición, o relato teima no efecto contrario, na posibilidade de que os nomes encerren tamén, a carón da súa propiedade predicativa —de fixación da realidade—, outra posibilidade que, coma unha reminiscencia, presenta perante quen os evoca aquilo que no nome é irredutible á fixación. A esa posibilidade chámalle Proust a “fada” dos nomes. Aquilo que, nun nome, non representa o que queda apreixado na vida fáctica, senón o que ese mesmo nome permite albiscar nos confíns do imaxinado, nos lindes que escapan ao dominio do axioma que amarra a verdade aos feitos.

Callu, Florence,Lethève, Jacques (1914-1992). Marcel Proust : [